Verlies van jezelf door seksueel misbruik

Juni jongstleden maakte ik een indrukwekkende studieochtend mee van Trias Academy over Seksueel misbruik binnen de jeugdhulpverlening. Dat het anderhalf uur muisstil bleef in de zaal en je een speld kon horen vallen maakte, naast de inhoud, diepe indruk op mij.

Seksueel misbruik is nog een taboe, we praten er liever niet over. Gelukkig komt het steeds meer aan het licht en wordt het meer en meer aan de kaak gesteld: in kerken, in de sportwereld en op andere plekken. Terecht … omdat we het over veel slachtoffers hebben die dagelijks worstelen met die ingrijpende verlieservaring(en) die hun leven voorgoed veranderde.

Het was een indrukwekkende bijeenkomst omdat de inleider, Thérèse Evers ervaringsdeskundige was op het gebied van seksueel misbruik. En ook omdat ze haar ervaring als zedenrechercheur meenam in het verhaal. Als jong meisje begon het misbruik in haar gezin. Toen ze hulp moest krijgen in de jeugdhulpverlening ging de misbruik door … binnen de hulpverlening.

Verlies van jezelf

Wanneer je op jonge leeftijd te maken krijgt met seksueel misbruik verlies op veel terreinen veel van jezelf.

Je verliest je onschuld, je onbevangenheid, je veiligheid, je kindertijd, je vertrouwen in anderen en je vertrouwen in jezelf, je positief zelfbeeld, je eigenwaarde (‘ik deug niet’) en nog veel meer. Seksueel misbruik heeft een groot impact, vaak een leven lang.

Gif

Thérèse vertelde tijdens de lezing dat de grootste impact van het misbruik het negatief zelfbeeld is dat je als kind ontwikkelt, door het misbruik.

Door dat verschrikkelijke dat je (op jonge leeftijd) overkomt ga je op een bepaalde manier naar jezelf kijken: negatief, veroordelend, neerbuigend. Thérèse noemde het ‘het gif’ dat je jezelf als kind en later als volwassen mens toedient: ‘ik deug niet’, ‘ik ben een slecht kind/mens’, ‘dit is wat ik verdien’. Juist op momenten dat het kritiek wordt in je leven.

Er is een verschil tussen de impact van het gif dat jij jezelf toedient en het misbruik. Hoe afschuwelijk de momenten van misbruik ook zijn, het misbruik heeft een begin en een eind, een start en een eindpunt. Het stopt een keer. Het wordt altijd weer dag. En dat geeft hersteltijd. Het gif dat je jezelf toedient houdt echter niet op en dat heeft grote gevolgen.

De allergrootste schade die je als misbruikte kunt ervaren is die van de ontbrekende volwassene die je verlost van het gif dat naar binnen sijpelt via de vreselijke ervaring(en). De ondersteunende en volwassene is van wezenlijk belang omdat hij of zij je tegengif kan toedienen, zodat je kunt herstellen van het verschrikkelijke.

Secure base, je tegengif

Wat je als misbruikte kind nodig hebt is een volwassene die je tegengif toedient. Dat anti-gif mag vanuit vertrouwen en warmte gegeven worden met woorden als: “het is niet jouw schuld”, “ je bent goed zoals je bent”, “dit heb jij niet verdiend”, “je bent mooi en kostbaar”. Wat je nodig hebt is een secure base, een veilige haven.

“Een secure base is een persoon die, of een plaats, doel of object dat een gevoel van bescherming, veiligheid en zorg verschaft. Het is tegelijkertijd bron van inspiratie en energie zodat je op onderzoek kunnen gaan, uitdagingen aannemen en risico’s durven nemen”.

Is die secure base niet aanwezig en niet beschikbaar, dan zal de kwetsbaarheid die je opgelopen hebt alle kans krijgen om toe te nemen en groter te worden. Het gevaar van herhaling van slachtofferschap ligt dan voortdurend op de loer.

Hoop

Heb je zelf ervaring met seksueel misbruik en worstel je nog met de gevolgen? Hoop kan je putten uit de gedachte dat je geen bodemloze put bent. Je kunt je bodem voelen, hoe diep jouw oceaan ook lijkt.

En je mag weten dat hechten, ook op latere leeftijd, aangeleerd kan worden. Vanuit de secure base die je in een volwassen ander kan vinden. Je kunt weer leren om je te verbinden in een liefdevolle relatie. En die verbinding kan je ondersteunen bij jouw helingsproces.

Ik wens je van harte die secure base toe.

Boeken

Thérèse schreef twee boeken over haar heftige ervaringen: ‘Genoeg’ een gedichtenbundel en ‘De som der delen’, een semi-autobiografisch verhaal.

Onderstaand gedicht komt uit de bundel ‘Genoeg’. Hierin is te lezen hoe ‘dissociëren’, met andere woorden, vluchten naar een andere werkelijkheid, de misbruikte helpt om de ervaring te doorstaan en te overleven.

Wolken

De deur is dicht, de muren zacht

Het licht komt hier niet binnen

Het bed staat vast, jij zo dichtbij

Ik moet opnieuw beginnen

Hoe meer ik strijd, hoe meer

De kans dat ik het zal verliezen

Dat ik in deze witte hel

Zelfs lopen niet kan kiezen

Maar toen jij kwam, de deur op slot

Toen wist ik: ik kan vliegen

Terwijl jij kwelt en zwart bevuilt