Rouwsignalen

Hieronder vind je een uitgebreide opsomming van kenmerken van rouw en kenmerken van overmatige stress. Niet alle kenmerken komen bij iedereen voor, en niet alle kenmerken treden tegelijk op.

Rouwen kunnen we allemaal. Het hoort bij het leven en is een logisch gevolg van je ingrijpende verlies en het verdriet dat daarbij hoort. Het is een heel natuurlijk proces. Rouwen is een veranderingsproces (transitie) dat tijd kost en aandacht en ruimte vraagt.

Als er geen aandacht is voor rouw dan kan je als rouwende vastlopen in de vermijding. Je kan dan de gestolde rouw later als een boemerang tegenkomen.

In het algemeen kun je zeggen: als je het gevoel van overzicht over je leven kwijt bent geraakt, als je je situatie als ondraaglijk ervaart, en/of als je merkt dat je niet meer goed kunt functioneren, trek dan aan de bel. Een afspraak voor een kennismakingsgesprek is zó gemaakt, en samen kunnen we checken of jij inderdaad hulp nodig hebt, en zo ja, welke precies. Zo’n gesprek is vrijblijvend en verplicht jou tot niets.

Hieronder vind je een overzicht van de manieren waarop rouw zich kan uiten:

Emoties

Verdriet is de meest voor de hand liggende emotie als je iemand hebt verloren. Maar ook boosheid komt vaak voor. Andere veel voorkomende emoties zijn angst, verwarring, leegte en machteloosheid. Ook kun je een schuldgevoel hebben. De emoties komen meestal niet één voor één, maar tegelijk.

Het is belangrijk om te beseffen dat emoties vaak niet “logisch” zijn. Ze zijn er gewoon, en het is goed om ze te respecteren en te uiten. Neem jezelf vooral niets kwalijk.

Lichamelijke klachten

Als je rouwt, heb je vaak ook lichamelijke klachten. Grote vermoeidheid, uitputting en concentratieproblemen horen er vaak bij. Je kunt je gespannen voelen, hoofdpijn hebben of hartkloppingen. Je kunt moeite hebben om goed te slapen en je eetlust kan sterk verminderen of juist erg toenemen. Je maag kan aanvoelen alsof er een steen op ligt, je kunt misselijk zijn of darmklachten krijgen. Rouw je om een overleden geliefde die bepaalde fysieke klachten had, dan kun je deze zelf ook ervaren. Bovendien is je weerstand lager, je bent vatbaarder voor infecties.

Het is een goed idee om je lichaam voldoende rust te gunnen als je in de rouw bent, en om gezond te eten.

Gedachten

Het ligt erg voor de hand dat je veel denkt aan je partner. Ook kun je over hem of haar gaan dromen of zelfs nachtmerries krijgen. Het kan ook zijn dat je nadenkt over wat er gebeurd is, en dat je dat als onwerkelijk gaat beschouwen. Zeker wanneer je partner is overleden, kun je je misschien niet voorstellen dat hij of zij er echt niet meer is. Hierdoor kun je het idee hebben, de grip op je leven kwijt te raken.

Vergeetachtigheid komt vaak voor bij rouw, schrik er dus niet van.

Je kunt ook anders over jezelf gaan denken, bijvoorbeeld dat je minder waard zou zijn of dat het jouw schuld is dat je partner niet meer bij je is.

Heb je last van dit soort gedachten, luister dan heel goed naar jezelf. Diep van binnen weet je meestal heel goed wat je nodig hebt. Soms zal je dan kiezen voor het gezelschap van anderen, soms zal je juist alleen willen zijn.

Gedrag

Rouw uit zich ook in gedrag. Erg veel moeten huilen kan erbij horen, maar het kan ook zijn dat dat niet lukt, hoe graag je het ook wilt. Sommigen raken heel stil en teruggetrokken, zij kunnen hun bed haast niet uitkomen. Anderen worden erg actief en storten zich bijvoorbeeld op hun werk. Je kunt opstandiger en agressiever zijn dan je van jezelf gewend bent. Je kunt ook risicovol gedrag gaan vertonen, bijvoorbeeld door te veel te gaan drinken.

Probeer in ieder geval structuur aan te brengen in je dagelijkse leven, hoe moeilijk je dat misschien ook vindt. Gun jezelf de ruimte om te rouwen, en vraag die ruimte ook aan je werkgever.

Rouwgetijden

Rouwen is te vergelijken met de getijden, eb en vloed. Het verlies en het gemis kan je de ene dag of het ene moment volledig overspoelen zoals dat bij een vloed getij kan gebeuren. Het water staat je dan aan de lippen.  Je kan compleet in het verdriet en in de wanhoop zitten. Je bent dan op je verlies georiënteerd.

Op een ander moment kan het zijn dat je het nieuwe leven weer op wil pakken en weer passie en plezier kan voelen in de omgang met anderen en tijdens bezigheden. Even uitstappen uit de verliesoriëntatie en je instellen op het leven kan bevrijding geven. Het kan letterlijk en figuurlijk lucht geven. Dat kan bijvoorbeeld tot uiting komen wanneer je vlot na je verlieservaring weer aan het werk gaat. Of het kan naar voren komen in de situatie waarin je het niet (meer) over je verlies wil hebben.

Secure base – jouw veilige haven

Je kan afleiding en perspectief vinden in de rollen en verantwoordelijkheden die je oppakt en opnieuw aangaat na het ingrijpende verlies. Die nieuwe stappen geven houvast, samen met een steunende en vertrouwde omgeving (Secure Bases), zoals werk, het medeleven van je collega’s, je steunende buren en de betrokkenheid van je familieleden. Als je op school zit of studeert kan je veel hebben aan een betrokken mentor en of docent, je medeleerlingen/medestudenten, en aan vrienden en vriendinnen op school.

Je mag zoeken en ontdekken wat werkt om met het water – van de getijden – om te gaan. En ontdekken hoe jij je tot de getijden verhoudt. Dit heb je nodig om de slingerbeweging te maken van de ene getijde (oriëntatie) naar de andere. Het rouwen en ontdekken wat voor jouw werkt is een persoonlijk en een heel natuurlijk proces. De ervaring leert dat beide getijden nodig zijn om verder te komen in je rouwproces. Om te helen en weer verder te kunnen op je levenspad, zonder je geliefde.

Zou je alleen op je verlies gericht zijn, dan zou je compleet overspoeld kunnen raken door emoties en vast kunnen lopen of afhaken op je werk, je studie of in je leven.

Als er geen aandacht is voor rouw dan kan je als rouwende vastlopen in de vermijding. Je kan dan de gestolde rouw later als een boemerang tegenkomen.

Je naaste omgeving als Secure bases

Als rouwende kan je veel steun ervaren aan je omgeving (secure bases). Je familie, vrienden, buren, en ook je collega’s, leidinggevende of docent en medestudenten hebben daarin een belangrijke rol. Ze kunnen allemaal persoonlijk een secure base vormen.

“Een Secure Base is een persoon die, of een plaats, doel of object dat een gevoel van bescherming, veiligheid en zorg verschaft. Het is tegelijkertijd bron van inspiratie en energie zodat we op onderzoek kunnen gaan, uitdagingen aannemen en risico’s durven nemen”.

In de ondersteuning is deze warme schil van mensen of een veilige plek zeer waardevol voor jou als rouwende. Gewoon in de dagelijkse omgang. En door jou in allerlei alledaagse situaties te zien in je pijn, door erkenning van jouw verlies te hebben en de gevolgen ervan. En door aanwezig te zijn met warmte, aandacht en een luisterhouding. Het helpt je om je rouw te nemen en om je verlies te verweven met jouw leven zodat het de plek in kan nemen die het verdient in jouw levensverhaal. Het ondersteunt je bij het erkennen van de liefde, die blijft, en om die te koesteren.

Terug naar de metafoor van de getijden

Rouwen kent vele stromingen, zoals het water komt en gaat in de getijden. De ene keer gaat het heel hard en dreig je de weg kwijt te raken in het water of helemaal overspoeld te raken (door emoties, tranen, boosheid). Een andere keer kan je rustig aan de kant naar het kabbelende water kijken. En rustig terugblikken op dat wat was en vooruitblikken naar dat wat komt. Je kijkt dan je nieuwe leven en je nieuwe werkelijkheid aan.

Rouwen geeft stress – Kenmerken van overmatige stress

Stress is niet verkeerd, het maakt je alert en geeft je in moeilijke tijden van rouw energie om te doen wat je moet doen. Een overmaat  aan stress is wel degelijk schadelijk. Ben je je partner, geliefde, je kind kwijt, dan veroorzaakt dit op zichzelf al stress. Wanneer je afglijdt naar overspanning of zelfs burn-out,  dan is het belangrijkste kenmerk dat je maar doorgaat en niet meer tot rust kunt komen. Twijfel je of bij jou de stress te veel is opgelopen? Check dan eens het volgende rijtje:

Lichamelijke klachten

• Je voelt dagelijks de spanning in je lijf op je werk en thuis;
• Je voelt je uitgeput en je vindt maar geen oplossing daarvoor;
• Je bent te moe om je goed te kunnen concentreren;
• Je hebt structureel hoofdpijn, nek-en of rugklachten;
• Je hebt regelmatig last van hartkloppingen.

Stress op het werk

• Je neemt dagelijks werk mee naar huis, maar het is nooit af;
• Je werk geeft zoveel drukte dat je niet weet waar je moet beginnen;
• Je werkt parttime, maar hebt het gevoel dat je net zo hard werkt als je collega’s die een fulltime baan hebben;
• Ondanks dat je je geestelijk moe voelt, werk je maar door;
• Je sleept je van het ene weekend naar het andere en van de ene vakantie naar de andere;
• Je wordt te vroeg wakker en kan daarna niet meer de slaap vatten door het piekeren;
• Je durft je overbelasting en uitputting niet bespreekbaar te maken op je werk.

Herken je een of meer van deze signalen? Wil je meer weten over rouw? Maak dan een afspraak voor een kennismakingsgesprek en intake. Tijdens de kennismaking kan ik je het een en ander vertellen over rouwsignalen. Een kennismakingsgesprek en intake is geheel vrijblijvend.